Określenie gramatury papieru odnosi się do masy (ciężaru) wyrobu z papieru, która wyrażona jest w gramach na metr kwadratowy. W dawnych czasach w krajach anglosaskich gramaturę papieru określano w funtach na ryzę. Zwiększenie grubości papieru następuje w procesie laminowania lub lakierowania, np. okładek książek czy folderów.
Częściowo parametr gram na metr kwadratowy przekłada się na grubość papieru. Wynika to z proporcji: papier o gramaturze 100 g/m² ma grubość 0,1 mm. Gramaturę papieru określa się poprzez pomiar masy próbki papieru o określonej powierzchni. Przed pomiarem próbkę papieru należy poddać klimatyzacji w pomieszczeniu o następujących parametrach: temperaturzre 23±1 °C i wilgotności powietrza 50±2%.
Natomiast grubość papieru określa wolumen, inne okrślenie pulchności lub liczby pulchności. Wolumen to wyrażona w centymetrach sześciennych objętość jednego grama masy wytworu papierniczego. Wolumen papieru określa się na podstawie gramatury i grubości, a zależy od wewnętrznej struktury papieru i sposobu wykończenia powierzchni wyrobu. Tradycyjny papier posiada wolumen równy 1,0. Pulchne papiery mają powyżej 1,0. Natomiast papiery, które posiadają pulchność powyżej 1,3 to papiery objętościowe.
